XIV. yüzyılın başları hem Anadolu hem de Yakın Doğu için oldukça önemli bir değişim ve geçiş dönemidir. Ortaçağ’ın son yüz yılı olan XIV. yüzyılda Anadolu ve Yakın Doğu’nun temel dengeleri tamamıyla değişmiş, siyasi dengeleri belirleyen devletlerin pek çoğu ömürlerini tamamlayarak tarih sahnesinden çekildiklerinde Yakın Doğu’da siyasi dengeleri belirleyen yeni devletler ortaya çıkmıştır.
Bu değişim sadece siyasi açıdan yaşanmamıştır. Türklerin ve Yakın Doğu’da yaşayan diğer milletlerin dini olan İslam, bu çağda Moğolların da resmi dini olmuştu. Ancak İslamiyet yaşam alanı olarak sınırlarını genişletirken geçen yüzyıllarda sahip olduğu siyasi belirleyici olma özelliğini yitirmekteydi. Moğol istilası ile yıkılan Abbasi Halifeliği, İslam’ın siyasi belirleyiciliğini kaybettiğinin de işaretiydi. Bu yüzyıldan itibaren yekpare bir İslam toplumu ve devleti umudu tamıyla hayal olmuştu. XIV. yüzyılda Yakın Doğu’da Müslüman olmakla beraber birbirinden bağımsız siyasi emelleri bulunan ve milli kimlikleri olan siyasi yapılar oluşmuştu. Ancak siyasi belirleyiciliğini kaybeden İslam, kültürel boyutta ise Yakın Doğu’ya etki eden en önemli faktördü. XI. yüzyıldan beri oluşum halinde olan Türk-İslam kültürü mimari, edebi ve diğer sanat dallarındaki en olgun ve somut ürünlerini bu çağda vermeye başlamıştı. Bu çalışmada söz konusu sürecin yaşandığı coğrafyanın kilit noktalarından biri olan Doğu Anadolu’da belirtilen değişimin önemli aktörlerinden biri olan İlhanlıların son dönemleri incelenerek, bu köklü dönüşümün panoramasının çizilmesine çok küçük bir katkıda bulunmayı amaçlandı.
Yazar
Kemal R. Haykıran

Kemal Ramazan Haykıran; 1979 yılında İzmir’de doğdu. İlk ve ortaöğretimini İzmir Çeşme’de tamamladıktan sonra 1998 yılında Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nde eğitime başlamış, buradan 2002 yılında mezun olmuştur. 2004-2007 arasında Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalında (Orta Çağ Tarihi) Yüksek Lisansını, 2007- 2015 yılları arasında Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalında (Orta Çağ Tarihi) Doktorasını tamlamıştır. Moğollar, Ortaçağ Türk ve İslam tarihi, kültür tarihi üzerine çalışmaları olan yazar halen Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi’nde çalışmakta ve Ortaçağ Tarihi, İslam Tarihi, Türk Kültür Tarihi, Selçuklu Tarihi, Düşünce Tarihi, Türk İslam Devletleri Tarihi derslerini vermeye devam etmektedir.